Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι και οι Τελχίνες

Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι και οι Τελχίνες, κατά την παράδοση, ήταν αυτοί που πρώτοι βρήκαν και επεξεργάσθηκαν το χαλκό και το σίδηρο και αυτοί που δίδαξαν στον Ήφαιστο την τέχνη της μεταλλουργίας.

Οι Ιδαίοι, οι «γόητες» Άκμων, Δαμναμενεύς και Κέλμις, θεωρούνται από τους περισσότερους συγγραφείς ως οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης και τοποθετούνται στο όρος Ίδη (Ψηλορείτης) ενώ κατά μία άλλη παράδοση κατοικούσαν στις υπώρειες του όρους Ίδη στην Τρωάδα από όπου ήρθαν μαζί με τον Μύγδονα στην Ευρώπη. Εκτός από τη σχέση τους με τη μεταλλουργία, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι θεωρούνται ότι εισήγαγαν τις μυστηριακές λατρείες, σχετίζονταν με τη μουσική, είχαν τη δυνατότητα ως μάγοι και σοφοί να αποτρέπουν το κακό και κατά τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων είναι πάντα συνδεδεμένοι με τη λατρεία της Μητέρας Θεάς. Ταυτίζονται με τους Κουρήτες, νεαρούς πολεμιστές, οι οποίοι θεωρούνται απόγονοι τους και σχετίζονται με την ανατροφή του Δία στο Ιδαίον Άντρο, επίσης με τους Κορύβαντες και τους Καβείρους

Οι Τελχίνες, οι οποίοι κατά τον Στράβωνα υπήρξαν οι πρώτοι που επεξεργάσθηκαν το χαλκό και το σίδηρο, κατοικούσαν επίσης στην Κρήτη από όπου πήγαν στην Κύπρο και στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στη Ρόδο, η οποία ονομάσθηκε και Τελχινίς. Τα ονόματά τους ήταν Χρυσός, Άργυρος και Χαλκός, ενώ κατά μία άλλη παράδοση ήταν περισσότεροι και είχαν άλλα ονόματα, Σκέλμις και Δαμναμενεύς, τα οποία αποδίδονται και στους Ιδαίους Δάκτυλους. Επεξεργάσθηκαν πρώτοι το χαλκό και το σίδηρο, κατασκεύασαν πρώτοι αγάλματα θεών και αντίθετα με τους Ιδαίους, ήταν «φθονεροί» και «ψογεροί» και κατείχαν μυστικά και άλλων τεχνών χρήσιμων για το βίο των ανθρώπων, τα οποία όμως δεν μετέδιδαν στους άλλους αλλά κρατούσαν ζηλόφθονα για τους ίδιους.

Πίσω από το μύθο των Ιδαίων Δακτύλων και των Τελχίνων φαίνεται να απηχούνται οι κλειστά οργανωμένες συντεχνίες των μεταλλουργών, οι οποίοι διατηρούσαν στα πλαίσια της ομάδας τα μυστικά της τέχνης τους. Πρόκειται για ομάδες επαγγελματικές-οικογενειακές, ομάδες μεταλλουργών «δημιουργών» που διατήρησαν τις γνώσεις, τα μυστικά της τέχνης και τις τεχνικές, δια μέσου των «Σκοτεινών Αιώνων» και κράτησαν τη συνέχεια από τα προϊστορικά χρόνια έως και το 10ο αι. π.Χ. Οι τεχνίτες αυτοί αντιμετωπίζονταν πάντα ως «γόητες», μάγοι και σοφοί, κατά αναλογία των μυθικών δαιμόνων με τους οποίους φαίνεται ότι ήταν συνυφασμένοι, γεγονός που θα πρέπει να υποστηριζόταν από τη φύση του επαγγέλματος αλλά και από τον κλειστό χαρακτήρα των ομάδων κατόχων των μυστικών του. Η αντιμετώπιση εξάλλου των μεταλλουργών ως μάγων με αξιοθαύμαστες και συγχρόνως επικίνδυνες, μαγικές ικανότητες είναι συχνή και σε άλλους πολιτισμούς.

Δάκτυλοι σύμφωνα με τη μυθολογία ήσαν γίγαντες που είχαν αναλάβει τη φύλαξη του Δία όταν ήταν μικρός. Για τη γέννηση τους υπάρχουν πολλές εκδοχές (βλέπε Κρητική Μυθολογία του Ν. Ψιλάκη), που όλες αναφέρονται στον Ψηλορείτη.

Αναφέρουμε τις δύο σπουδαιότερες:

1) "Όταν η Ρέα κοιλοπονούσε το Δία, για να μη φωνάξει και την ακούσει ο Κρόνος, έμπηξε τα δάκτυλα της στη Γη και εδημιουργήθηκαν πέντε ρυάκια από κάθε χέρι κι από κάθε δάκτυλο ξεπετάχτηκε κι ένας γίγαντας που ονομάστηκαν Ιδαίοι από την Ίδη (Ψηλορείτη) και Δάκτυλοι επειδή έγιναν από τα δάκτυλα της Ρέας.

2) Μια από τις νύμφες, η Αγχιάλη, έπιασε με τα δάκτυλα της Οαξία γη κι απ' αυτήν φύτρωσαν οι γίγαντες που αναφέραμε παραπάνω κι ονομάστηκαν Ιδαίοι Δάκτυλοι. Πού όμως έμπηξε τα δάκτυλα της η Ρέα, η πού έπιασε η Αγχιάλη την Οαξία γη; Όπως είναι γνωστό τα Ζωνιανά τα διασχίζει ο ποταμός που ονομάζεται Μυλοπόταμος και που δεν είναι άλλος από τον αρχαίο Οάξη, (βλ. εγκυκλ. Λεξικό Ήλιος), που ενώνεται στα Μουρτζανά με το Γεροπόταμο. Στις πηγές του το μέρος λέγεται στου «ΠΟΥΛΟΥ» Πούλος όμως όπως ξέρουν όλοι οι Κρητικοί είναι η μούτζα, η ανοιχτή παλάμη. Λέγεται δε έτσι, γιατί εκεί ενώνονται πέντε ρυάκια που κατηφορίζουν από τον Ψηλορείτη και αν τα δει κάποιος από ψηλά, είναι ακριβώς ένας πούλος, δηλ. το αποτύπωμα μιας ανοικτής παλάμης. Αυτά τα ρυάκια είναι: α)Του Νησιού (μεταξύ Νησιού και Κουνάλη Κούτελο), β) του Καβδελιό (Δετές Καβδελιό Κουτειά), γ) Ζουριδοσπηλιά (Κουτσιά -Κοπροκεφάλα), δ) Πελεκατού (Κοπροκεφάλα - Πελεκατός) και ε) Λαγκοπεράματος. Και ως προς το μέγεθος μοιάζουν με τα δάκτυλα του χεριού της Ρέας και το μπράτσο της είναι ο ποταμός Οάξης. Το ότι οι αρχαίοι θεωρούσαν, προσωπικά πιστεύω, ότι το ένα χέρι της Ρέας μπήχτηκε σ' αυτό το σημείο δηλ. στου Πούλου το και το στηρίζω οτα εξής: α) Στο όνομα ΠΟΥΛΟΥ, β) στο σχήμα, γ) είναι το μέρος στην Ίδη άρα Ιδαίοι Δάκτυλοι ταιριάζει, δ) στην Οαξία γη. Είπαμε πως ο ποταμός ονομαζόταν Οάξης άρα και η γη του Οαξία θα λεγόταν.

Αν υποτεθεί ότι εννοεί τη γη της αρχαίας Οάξου σημερινής Αξού, πάλι στο ίδιο σημείο καταλήγουμε γιατί είναι γνωστό ότι ολόκληρη η περιφέρεια των Ζωνιανών και των Ανωγείων μέχρι τη Νίδα και τις κορφές του Ψηλορείτη ανήκε στο βασίλειο της Οάξου, άρα και όλη η γη αυτής της περιοχής ήταν Οαξία. Επομένως, και η γη του Οάξη και του Πούλου. Συνδέεται όμως και μ' αυτά που έγραψα στο προηγούμενο φύλλο των «Μ.Ν.» Ζου Λάκκος - Ζουλιανά - Ζωνιανά σπήλιος του Ζου, πηγή της Αμάλθειας, και δύο χιλιόμετρα πιο κάτω το Δισκούρι = Διός κούροι. Όλα αυτά αποτελούν μια συνέχεια, μια ενότητα αξιοπρόσεκτη που έχει σχέση με το Δία και ξεκινά από το χιονοδρομικό (εκεί φτάνει το μεσαίο δάκτυλο της Ρέας) και Ιδαίο Άντρο - Ιδαίοι Δάκτυλοι -Οάξης - Ζου Λάκκος - Ζουλιανά Ζωνιανά (Ζώνε θεέ). Δισκούρι (Διός Κούροι) = Γιοι του Δία, ο όρκος Νή ζά... οι θρύλοι οι παραδόσεις, συνηγορούν ότι θα 'πρεπε να ερευνηθεί αρχαιολογικά ο τόπος και ειδικά ο σπήλιος του Ζου. Ιδαίο άντρο είναι κι αυτός όπως και της Νίδας και των Καμάρων και τόσοι άλλοι σπήλιοι γνωστοί και άγνωστοι της Ίδης-Ψηλορείτη. (Βλ. Ιερά σπήλαια της Κρήτης του Πώλ Φώρ). Γιατί εφόσον δεν το κάνει η Αρχαιολογική υπηρεσία, φροντίζουν να την υποκαταστήσουν άλλοι την τελευταία φορά που επισκέφτηκα το σπήλιο του ΖΟΥ είδα αρκετά σημάδια ανασκαφών. Ευτυχώς ο Δίας - η φύση φρόντισε να προφυλάξει το μέρος σκεπάζοντας το με ογκόλιθους (γκρέμισμα της οροφής) που κάνει δύσκολο το έργο τους. Άλλωστε πού είναι ο τάφος του Δία; Τι θα πει Ζαννέτα η Τζαννέτα; (και έτσι λέγεται η περιοχή γύρω από το σπήλαιο του ΖΟΥ). Μήπως Τζαν-Ζαν = Δίας και νέτα-νέτος το Ιταλικό χωρίς απόβαρο, ο έτοιμος, αυτός που έχει τελειώσει. (Βλ. Εγκ. Λεξ. Ήλιος) Δηλ. Δίας τελειωμένος - τέλος του Δία, τάφος του Δία. Αυτό είναι δική μου ερμηνεία και δεν επιμένω ότι είναι και η μόνη
Ακολουθηστε μας στο facebook...https://www.facebook.com/pages/%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%9A%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B4%CE%B1/560057367393316